Leaderboard

ახლა რა ხდება... ეს არის ლექციების კურსი რომელსაც მე გავდივარ ამჟამად უნივერსიტეტში და მინდა თქვენც გაგიზიაროთ, უმორჩილესად გთხოვთ წაიკითხოთ და პოსტები თემასთან დაკავშირებით გააკეთოთ და არა მხოლოდ "საღოლ ჯამბო" და ა.შ თუნდაც იმიტომ რომ ეს ჩემი კი არ ჩემი ლექტორის დაწერილია შესავალი გასული ბოლო სამი საუკუნიდან ყოველი დომინირდება გარკვეული ტექნოლოგიით. Mმე-18 საუკუნე იყო მექანიკური სისტემების ერა, რომელსაც თან მოყვა ინდუსტრიული რევოლუცია. მე-19 საუკუნე კი ცნობილია, როგორც ორთქლის მანქანის ერა. Mმე-20 საუკუნის წამყვან ტექნოლოგიად კი იქცა ინფორმაციის დაგროვება, დამუშავება და გავრცელება. ამასთანავე სხვა ტექნოლოგიების განვითარებასთან ერთად დაინერგვა მსოფლიოში გავრცელებული სატელეფონო ქსელები, გამოგონებულ იქნა რადიო და ტელევიზია და პირველად შეიქმნა კომპიუტერული ინდუსტრია, რომელმაც ფართო გავრცელება ჰპოვა. შეიქმნა და გაშვებულ იქნა საკომუნიკაციო თანამგზავრები (communication satellites). ადამიანთა საქმიანობის თითქმის ყველა სფეროში გამოთვლითი ტექნიკის ფართოდ დანერგვამ აქტუალური გახადა სხვადასხვა ტიპის კომპიუტერებს შორის კავშირის პრობლემა. ამ პრობლემის გადაჭრა უშუალოდაა დაკავშირებულია კომპიუტერული ქსელების შექმნასთან. კომპიუტერები არ უნდა იყვნენ იზოლირებულნი, არამედ უნდა შეეძლოთ ისარგებლონ ერთმანეთის მონაცემებითა და პროგრამებით. ქსელური ურთიერთქმედების კონცეფციის შექმნასთან დაკავშირებით, თეორიული სამუშაოები პირველი კომპიუტერების გამოჩენისთანავე დაიწყო, მაგრამ პრაქტიკულად შედეგების მიღება მხოლოდ გასული საუკუნის 60_იანი წლების ბოლოს მოხერხდა, როდესაც გლობალური ქსელებისა და პაკეტური კომუნიკაციის ტექნოლოგიის საშუალებით შესაძლებელი გახდა ე.წ. სუპერკომპიუტერების ანუ მეინფრეიმების კლასის კომპიუტერების ურთიერთდაკავშირება, რამაც მათი ეფექტურობა მნიშვნელოვნად გაზარდა. 1969 წელს აშშ_ის თავდაცვის სამინისტრომ თავდაცვითი და სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრების სუპერკომპიუტერების ერთ საერთო ქსელში გაერთიანების იდეის განხორციელება დაიწყო. ქსელის სახელწოდება გახლდათ ARPANET და სწორედ ეს გახდა პირველი და ყველაზე გავრცელებული გლოვალური ქსელის - ინტერნეტის შექმნის საფუძველი. 1974 წელს კომპანია IBM_მა განაცხადა სუპერკომპიუტერებისთვის ქსელური არქიტექტურის შექმნის შესახებ, რომელსაც სისტემური ქსელური არქიტექტურა ანუ SNA (Systems Network Architecture) ეწოდა. ამავდროულად, ევროპაში, სტანდარტების საერთაშორისო ორგანიზაციის (ISO) მიერ, აქტიურად მიმდინარეობდა ე.წ. X.25 ქსელების შექმნის და სტანდარტიზების სამუშაოები. ამგვარად, მომხმარებლის წინაშე პირველად მონაცემთა გადაცემის გლობალური ქსელები წარდგნენ, რომლებიც დიდ ტერიტორიებზე განლაგებულ კომპიუტერებს აერთიანებდნენ. პირველი გლობალური ქსელების შექმნის მთავარი მიღწევა, იმ დროისთვის, ფართოდ გავრცელებული არხების კომუტაციის პრინციპებზე უარის თქმა გახლდათ, რომლის გამოყენებაც, ათწლეულების მანძილზე, წარმატებით ხორციელდებოდა სატელეფონო ქსელებში. ექსპერიმენტებმა და მათემატიკურმა მოდელირებამ აჩვენა, რომ პულსირებადი ხასიათის მქონე კომპიუტერული ტრაფიკის გადაცემა გაცილებით უფრო ეფექტურად ხორციელდება ისეთი ქსელების საშუალებით, რომლებშიც პაკეტური კომუტაციის პრინციპი გამოიყენება. ამ დროს მონაცემები მცირე ზომის ნაწილებად, ანუ პაკეტებად იყოფა, ყოველ პაკეტში საბოლოო დანიშნულების კვანძის მისამართია გაწერილი და ამის შედეგად, ისინი დამოუკიდებლად გადაადგილდებიან ქსელში დანიშნულების ადგილისკენ. იმის გამო, რომ მაღალხარისხიანი კავშირის ხაზების დიდ მანძილებზე მონტაჟი მნიშვნელოვან ხარჯებთან იყო დაკავშირებული, წლების განმავლობაში, გლობალური კომპიუტერული ქსელებისთვის გამოიყენებოდა არსებული სატელეფონო ხაზები. ასეთ არხებში მონაცემთა გადაცემის სიჩქარე 10-15 კბ/წმ_ს არ აღემატებოდა და ამიტომ ასეთი გლობალური ქსელების მომსახურებები, ძირითადად, მცირე ზომის ფაილებისა და ელ. ფოსტის გაცვლით შემოიფარგლებოდა. გარდა მონაცემთა გადაცემის დაბალი სიჩქარისა, ასეთ ქსელებს კიდევ სხვა ნაკლიც ჰქონდათ, კერძოდ, გადაცემული სიგნალების მნიშვნელოვანი დამახინჯება. გლობალური კომპიუტერული ქსელების ტექნოლოგიის გავითარება ბევრადაა დამოკიდებული სატელეფონო ქსელის პროგრესზე. 60_იანი წლების ბოლოსთვის სატელეფონო ქსელებში სულ უფრო მომრავლდა ხმის ციფრულ ფორმატში გადაცემის ტექნოლოგიის გამოყენების მაგალითები, რის გამო შემუშავებული იქნება პლეზიოქრონული ციფრული იერარქიაH (ხმის და მონაცემთა გადაცემის ციფრული მეთოდი, დაფუძნებული არხის დროითი დაყოფის პრინციპზე და სიგნალის იმპულსურ-კოდური მოდულაციის საშუალებით წარმოდგენის ტექნოლოგიაზე.), რომელიც მონაცემთა გადაცემას 140 მგბ/წმ_მდე სიჩქარით უზრუნველყოფდა. მოგვიანებით, 80_იანი წლების მიწურულს, გამოჩნდა სინქრონული ციფრული იერარქიის ტექნოლოგია SDH (Synchronous Digital Hierarchy) (განეკუთვნება, ოპტიკურ-ბოჭკოვანი არხების მეშვეობით, მონაცემთა გადაცემის ტექნოლოგიებს, რომელიც უზრუნველყოფს სხვადასხვა მოცულობის ციფრული სიგნალის გადაცემას.), რომელმაც პრაქტიკულად მთლიანად ჩაანაცვლა წინამორბედი პლეზიოქრონული ციფრული იერარქია და ციფრული არხების სიჩქარული დიაპაზონი 10გბ/წმ_მდე გააფართოვა. დღეს მონაცემთა გადაცემის გლობალური ქსელები, მრავალფეროვნებითა და მომსახურების ხარისხით ლოკალურ ქსელებს გაუტოლდნენ, რომლებიც, მიუხედავად იმისა, რომ გაცილებით უფრო გვიან გამოჩნდნენ, დიდი ხნის მანძილზე ინარჩუნებდნენ მოწინავე პოზიციებს. ლექცია 1. Lლოკალური ქსელის განსაზღვრა და მათი ტოპოლოგია 1.1.Lლოკალური ქსელების (LAN) განსაზღვრა მეთოდებისა და საშუალებების ერთობლიობა, რომლებიც გამოიყენება კომპიუტერებისა და მათთან დაკავშირებული მოწყობილობების გასაერთიანებლად, წარმოადგენს კომპიუტერულ ქსელს. გეოგრაფიული განაწილების თვალსაზრისით არსებობს ლოკალური (LAN) და გლობალური (WAN) ქსელები. ქსელში ჩართულ თითოეულ მანქანას გააჩნია თავისი მისამართი და სახელი. ლოკალური კომპიუტერული ქსელი არის სატელეფონო ქსელის უნიკალური ანალოგი. ტერმინი “ლოკალური ქსელი”-ს (LAN, Local Area Network) ქვეშ იგულისხმება მცირე ანუ ლოკალური ზომის ქსელი, რომლიც აერთიანებს ახლო მანძილზე მყოფ კომპიუტერებს. თუმცა ეს განსაზღვრება არ მართლდება თანამედროვე ლოკალური ქსელების შემთხვევაში, რადგანაც ზოგიერთი ლოკალური ქსელები აერთიანებენ რამოდენიმე ათეულ კომპიუტერს. მოკლედ, როგორც წესი, ლოკალური ქსელი აერთიანებს კომპიუტერების რიცხვს დაწყებული ორიდან რამოდენიმე ათეულამდე. მაგრამ თანამედროვე ლოკლაური ქსელების შესაძლებლობები გაცილებით მეტია: აბონენტების რიცხვი ხშირ შემთხვევაში აღწევს ათასს. ლოკალური ქსელები გამოირჩევა კონფიგურაციის უბრალოებითა და მონაცემთა გადაცემის დიდი სიჩქარით. ფუნქციონირებს შემოსაზღვრულ ტერიტორიაზე. მეტწილად ლოკალურ ქსელებს გამოიყენებენ ციფრული ინფორმაციის გადაცემისას, თუმცა ზოგიერთი მეთოდი გავრცელებულია სიტყვიერი, ტექსტური და ვიდეოინფორმაციის გადაცემისთვის. ლოკალური ქსელების გამოყენება დაიწყეს 70-იანი წლებიდან. მისი მახასიათებლებია: • ქსელის სიგრძე; • გამოყენებული მოწყობილობები; • ინფორმაციის მონაცემთა სიჩქარე; • ქსელის ტოპოლოგია; • ფიზიკური გარემო, რომელიც გამოიყენება ინფორმაციის გადაცემისათვის; • გამოყენებული ოქმები (პროტოკოლები) ; ლოკალური ქსელის სიგრძე შეიძლება იყოს რამდენიმე მეტრიდან რამდენიმე (დაახლოებით 10 ან მეტი) კილომეტრამდე. მონაცემთა გადაცემის სიჩქარე შეიძლება იყოს რამდენიმე მილიონი ბიტი წამში. გადაცემის გარემოდ შეიძლება გამოყენეული იქნეს როგორც კოაქსიალური კაბელი, ასევე არაეკრანირებული ხვეული წყვილი ტელეფონის მავთული (UTP), ეკრანირებული ხვეული წყვილი ტელეფონის მავთული (STP), ოპტიკურ-ბოჭკოვანი კაბელი (Fiber-Optic Cable), ელექტრომაგნიტური ტალღა. Mმაშასადამე, ლოკალური ქსელის ძირითადი განმასხვავებელი ნიშანი ნებისმიერი სხვა სახის ქსელებისაგან – ეს ქსელში ინფორმაციის გადაცემის მაღალი სიჩქარეა. G გარდა ამისა, პრინციპიალურად აუცილებელია გადაცემის შეცდომების სიმცირე, რომელიც შეიძლება გამოწვეული იყოს როგორც შიდა, ასევე გარე ფაქტორებით. რადგანაც ინფორმაციის სწრაფ გადაცემას აზრი არა აქვს თუ ის დამახინჯებულია, საჭირო იქნება მისი ხელახალი გადაცემა. ამიტომაც ლოკალური ქსელები იყენებენ მაღალი ხარისხის კავშირის არხებს, რომლებიც გამოირჩევიან დაბრკოლებებისადმი მდგრადობით. ასევე ლოკალური ქსელის მნიშვნელოვანი მახასიათებელია დიდი დატვირთვით მუშაობა, ანუ გაცვლის მაღალი ინტენსივობა (ანუ როგორც ამბობენ დიდი ტრაფიკით). თუ ქსელში გამოყენებული ინფორმაციის გაცვლის მართვის მექანიზმი ნაკლებად ეფექტურია, მაშინ კომპიუტერებს მოუწევთ ხანგრძლივად ცდა თავისი რიგისა ინფორმაცის გადაცემაზე. რადგან, მიუხედავად იმისა, რომ ინფორმაცია გადაიცემა ძალიან მაღალი სიჩქარით და შეცდომების გარეშე, მომხმარებლისთვის ქსელის ასეთი დაყოვნება მიუღებელია. მას არ აინტერესებს ამ დაყოვნების გამოწვევი მიზეზი. ინფორმაციის გაცვლის მართვის მექანიზმის წარმატებული მუშაობა გარანტირებულია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა წინასწარ განსაზღვრულია თუ რამდენი კომპიუტერი (ანუ, როგორც ამბობენ, აბონენტი, კვანძი) უნდა იყოს მიერთებული ქსელთან. დაბოლოს, ქსელი შეიძლება ვუწოდოთ მონაცემთა გადაცემის ისეთ სისტემას, რომელიც უზრუნველყოფს რამოდენიმე ათეული კომპიუტერის გაერთიანებას და არამც და არამც ორისა, როგორც სტანდარტული პორტების კავშირის შემთხვევაში. Aამრიგად, ლოკალური ქსელის განმასხვავებელი ნიშნებია: • ინფორმაციის გადაცემის მაღალი სიჩქარე, მაღალი გამტარუნარიანობა. მისაღები სიჩქარე – არაუნაკლესს 10 მბ/წმ. • მონაცემთა გადაცემის შეცდომების მცირე რაოდენობა (ანუ, რაც იგივეა მაღალი ხარისხის კავშირის არხები). • მონაცემთა გადაცემის შეცდომების დასაშვები ალბათობა უნდა შეადგენდეს 10-8 – 10-12. • ეფექტური, მაღალი სისწრაფის გაცვლის მართვის მექანიზმი ქსელში. • ქსელში შესაერთბეელი კომპიუტერების წინასწარ განსაზღვრული რიცხვი. ამ განსაზღვრებიდან გამომდინარე, ნათლად ჩანს გლობალური ქსელების განსხვავება ლოკალურისაგან, რომლებიც, უპირველეს ყოვლისა მოიცავენ აბონენტების განუსაზღვრელ რიცხვს. გარდა ამისა, ისინი არ იყენებენ მარალი ხარისხის კავშირის არხებს და გადაცემის სიჩქარეც საკმაოდ დაბალია. ხოლო სწრაფი გაცვლის მართვის მექანიზმის გარანტია შეუძლებელია. გლობალურ ქსელებში მნიშვნელოვანი ყურადღება ეთმობა არა კავშირის ხარისხს, არამედ მის არსებობას. Aარანაკლები ყურადღება ეთმობა კომპიუტერული ქსელების კიდევ ერთ კლასს – საქალაქო ანუ რეგიონალურ ქსელებს (MAN, Metropolitan Area Network), რომლებიც თავიანთი მახასიათებლების მიხედვით უახლოვდებიან გლობალურ ქსელებს, თუმცა ხანდახან მუშაობის პრონციპით კი ლოკალაურ ქსელებს. მაგ. კავშირის მაღალხარისხიანი არხები და გადაცემის მაღალი სიჩქარე. პრინციპში საქალაქო ქსელი შეიძლება წარმოადგენდეს ლოკალურ ქსელს. Lლოკალურ ქსელში შეიძლება გადაიცეს სხვადასხვა ტიპის ციფრული ინფორმაცია: მონაცემები, გამოსახულებები, სატელეფონო საუბრები, ელექტრონული წერილები და სხვა. თუმცაღა გამოსახულებების გადაცემის ამოცანა, განსაკუთრებით ფერადი დინამიური გამოსახულებებისა, მოითხოვს ქსელის სწრაფქმედებას. ძალიან ხშირად ლოკალური ქსელები გამოიყენება ისეთი რესურსების გასანაწილებლად (ერთდროულად გამოსაყენებლად), როგორიცაა დისკური სივრცე, პრინტერები და გასვლა გლობალურ ქსელში, მაგრამ ეს მხოლოდ უმნიშვნელო ნაწილია იმ შესაძლებლობებისა, რომლებსაც წარმოადგენენ ლოკალური ქსელების საშუალებები. მაგ. ისინი იძლევიან მონაცემთა გაცვლის საშუალებას სხვადასხვა ტიპის კომპიუტერებს შორის. ქსელის სრულფასოვანი აბონენტები (კვანძები) შეიძლება იყოს სხვა მოწყობილობებიც, როგორიცაა: პრინტერები, პლოტერები და სკანერები. ლოკალური ქსელები აგრეთვე საშუალებას იძლევიან ორგანიზებულ იქნას პარალელური გამოთვლების სისტემა ყველა კომპიუტერზე ერთდროულად, რაც უფრო აჩქარებს რთული მატემატიკური ამოცანების ამოხსნას. მათი მეშვეობით შეიძლება ტექნოლოგიური სისტემის ან გამოსაკვლევი მოწყობილობის მუშაობის მართვა რამოდენიმე კომპიუტერიდან ერთდროულად. Mმაგრამ ქსელებს გააჩნიათ აგრეთვე არსებითი ნაკლოვანებები, რომლებიც აუცილებლად უნდა აღინიშნოს: • ქსელი მოითხოვს დამატებით, ხანდახან საკმაოდ მნიშვნელოვან მატერიალურ დანახარჯებს ქსელურ მოწყობილობებზე, პროგრამულ უზრუნვეყოფაზე, კაბელების გაყვანაზე, პერსონალის მომზადებაზე. • ქსელი მოითხოვს ქსელის კვალიფიციურ ადმინისტრატორს, რომელიც გააკონტროლებს ქსელის მუშაობას, შეასრულებს მის მოდერნიზაციას, მართავს რესურსებისადმი წვდომას, აღმოფხვრის გაუმართაობებს, უზრუნველყოფს ინფორმაციის დაცვას და რეზერვულ კოპირებას. Dდიდი ქსელებისათვის კი საჭირო იქნება ადმინისტრატორების მთელი ბრიგადა. • ლოკალური ქსელი ზღუდავს ქსელში ჩართული კომპიუტერის გადაადგილებას, რადგანც ამ დროს საჭირო იქნება შემაერთებელი კაბელების გადაწყობა. • ლოკალური ქსელი წარმოადგენს უმშვენიერეს გარემოს კომპიუტერული ვირუსების გასავრცელებლად, ამიტომაც მათგან დაცვის საკითხებს საჭიროა დიდი ყურადღემა დაეთმოს. რადგან ამ შემთხვევაში საკმარისია ერთი კომპიუტერის ინფიცირება, რომ დაინფიცირდეს ყველა სხვა კომპიუტერებიც. • ლოკალური ქსელი ზრდის ინფორმაციის არასანქცინირებული წვდომის საშიშროებას, მისი მოპარვის ან განადგურების მიზნით. ინფორმაციის დაცვა მოითხოვს ტექნიკური და ორგანიზაციული ღონისძიებების მტელ რიგ კომპლექსს. Qქსელის მნიშვნელოვანი ცნებებია: • აბონენტი • სერვერი • კლიენტი Aაბონენტი (კვანძი, ჰოსტი, სადგური) – ეს მოწყობილობაა, რომლიც ჩართულია ქსელში და აქტიურად მონაწილეობს ინფორმაციის გაცვლაში. ხშირ შემთხვევებში აბონენტი (კვანძი) შეიძლება იყოს კომპიუტერი, აგრეთვე ქსელური პრინტერი და სხვა პერიფერიული მოწყობილობები, რომლებიც პირდაპირ არიან შეერთებული ქსელთან. სერვერი ეწოდება ქსელის აბონენტს (კვანძს), რომელიც თავის რესურსებს სთავაზობს სხვა აბონენტს, ხოლო თვითონ კი არ იყენებს მათ რესურსებს. მაშასადამე ის ემსახურება ქსელს. სერვერი ქსელში შეიძლება იყოს რამოდენიმე და არ არის აუცილებელი სრვერი იყოს ყველაზე მძლავრი კომპიუტერი. გამოყოფილი (დედიცატედ) სერვერი – ეს სერვრია, რომელიც დაკავებულია მხოლოდ ქსელური ამოცანებით. ხოლო თუ სერვერი გამოყოფილი არ არის მას შეუძლია შეასრულოს სხვა ამოცანებიც. სერვერის სფეციფიური ტიპია ქსელური პრინტერი. Kკლიენტი ეწოდება ქსელის აბონენტს, რომელიც იყენებს ქსელის რესურსებს, ხოლო თავისას არ სთავაზობს, ანუ ქსელი ემსახურება მას, ის კი იყენებს მას. კომპიუტერი-კლიენტი ასე უწოდებენ მუშა სადგურს. პრინციპში ყოველი კომპიუტერი შეიძლება იყოს, როგორც კლიენტი, ასევე სერვერი. სერვერის და კლიენტის ქვეშ იგულისმება არა თვით კომპიუტერები, არამედ მათზე მომუშავე პროგრამული დანართები. Dდანართი, რომელიც გასცემს თავის რესურსებს ქსელში, წარმოადგენს სერვერს, ხოლო რომელიც მხოლოდ იყენებს ამ რესურსებს – კლიენტს. L1.2. ლოკლალური ქსელის ტოპოლოგია ლოკალური ქსელის ტოპოლოგიის (აგების, კონფიგურაციის, სტრუქტურის) ქვეშ იგულისხმება კომპიუტერების ფიზიკური განლაგება ურთიერთ შორის და მათი შეერთების მეთოდი კავშირის ხაზებით. ცნება ტოპოლოგია მიეკუთვნება, უპირველეს ყოვლისა, ლოკალურ ქსელებს, სადაც კავშირების სტრუქტურის განსაზღვრა სირთულეს არ წარმოადგენს. გლობალურ ქსელბში კი კავშირების სტრუქტურა დაფარულია მომხმარებლებისგან და არ არის მნიშვნელოვანი, რადგანაც ყოველი კავშირის სეანსი იწარმოება საკუთარი გზით. ტოპოლოგია განსაზღვრავს მოთხოვნილებებს აპარატურისადმი, გამოყენებული კაბელის ტიპისადმი, გაცვლის მართვის მეთოდებისადმი, მუშაობის საიმედოობისა და ქსელის გაფართოების შესაძლებლობებისადმი. არსებობს ქსელის სამი ძირითადი ტოპოლოგია: • სალტის • ვარსკვლავის • წრის სალტის (ბუს) ტოპოლოგიის შემთხვევაში კომპიუტერები პარალელურადაა მიერთებული ერთადერთ კავშირის არხთან. ინფორმაცია თითოეული მათგანიდან ერთდროულად გადაეცემა სხვა დანარჩენებს. ვარსკვლავის (star) ტოპოლოგია – ცენტრალურ კომპიუტერს უერთდება ყველა დანარჩენი პერიფერიული კომპიუტერები, ამასთანავე თითოეული მათგანი იყენებს ცალკეულ კავშირის ხაზს. ინფორმაცია პერიფერიული კომპიუტერიდან გადაეცემა მხოლოდ ცენტრალურს, ხოლო ცენტრალურიდან ერთს ან რამოდენიმე პერიფერიულს. წრის (ring) – კომპიუტერები თანამიმდევრობით ერთდებიან წრეში. Mმონაცემთა გადაცემა წრეში ხდება მხოლოდ ერთი მიმართულებით. ყოველი კომპიუტერი ინფორმაციას გადასცემს მხოლოდ ერთ კომპიუტერს მის შემდგომს ხოლო ღებულობს ინფორმაციას წინ მდგომისაგან. პრაქტიკაში გამოიყენება სხვა ტიპის ტოპოლოგიებიც, მაგრამ ქსელების უმრავლესობისა ორიენტირებულია ამ სამ ძირიტად ტოპოლოგიაზე. შეიძლება გამოვყოთ შემდეგი მნიშვნელოვანი ფაქტორები, რომლებიც ზემოქმედებენ ქსელის ფიზიკურ მუშაობისუნარიანობაზე და უშუალოდ არიან დამოკიდებული ტოპოლოგიის ცნებასთან: • ქსელში ჩართული კომპიუტერების (აბონენტების) გამართულობა. ზოგიერთ შემთხვევებში აბონენტის გატეხვას შეუძლია მთელი ქსელის ბლოკირება გამოიწვიოს. ზოგჯერ კი აბონენტის გაუმართაობა არ მოქმედებს ქსელის მუშაობაზე მთლიანად, ხელს არ უშლის დანარჩენ აბონენტებს გაცვალონ ინფორმაცია. • ქსელში ჩართული ქსელური მოწყობილობების ანუ ტექნიკური საშუალებების (ადაპტერების, ტრანსივერების, კონცენტრატორების და ა.შ.) გამართულობა. ერთ-ერთი აბონენტის ქსელური მოწყობილობის მწყობრიდან გამოსვლამ შეიძლება იმოქმედოს მთელ ქსელზე ან შეიძლება დაირღვეს გაცვლის პროცედურა მხოლოდ ერთ აბონენტთან. • ქსელის კაბელის გამართულობა. Qქსელის კაბელის დაზიანებისას (მაგ. მექანიკური ზემოქმედებების შედეგად) შეიძლება დაირღვეს ინფორმაციის გაცვლის პროცესი მთელ ქსელში ან რომელიმე ნაწილში. ელექტრული კაბალებისთვის კი კრიტიკულია მოკლე ჩართვა თვით კაბელში. • შეზღუდული კაბელის სიგრძე, დაკავშირებული მასში გავრცელებული სიგნალის მილევით. როგორც ცნობილია, ნებისმიერ გარემოში გავრცელებისას სიგნალი სუსტდება (მიილევა). Dდა რაც მეტ მანძილს გადის სიგნალი მით უფრო მეტად მიილევა (ნახ. 1.4.). ამისათვის აუცილებელია კაბელის სიგრძე არ უნდა აღემატებოდეს მის ზღვრულ სიდიდეს, რომლის გაზრდისას სიგნალის მილევის სიდიდე მიუღებელია (რადგანაც ამ შემთხვევაში მიმღები აბონენტი ვერ აღიქვამს დასუსტებულ სიგნალს). 1.2.1. სალტის ტოპოლოგია სალტის ტოპოლოგია (ბუს ტოპოლოგყ) გვთავაზობს კომპიუტერების ქსელური აპარატურის იდენტურობას, აგრეთვე აბონენტების თანასწორობას ქსელში წვდომისას. სალტის ტოპოლოგიის შემთხვევაში კომპიუტერები ინფორმაციას გადასცემენ ერთმანეთის მონაცვლეობით, რადგანაც კავშირის ხაზი ამ შემთხვევაშია ერთადერთია. თუ რამოდენიმე კომპიუტერი გადასცემს ინფორმაციას ერთდროულად, ის განიცდის დამახინჯებას გადაფარვის შედეგად (კონფლიქტს, კოლიზიას). სალტის ტოპოლოგიის შემთხვევაში ინფორმაცია გადაეცემა ნახევრადდუპლექსურ (half duplex) რეჟიმში (ანუ ორივე მიმართულებით, მაგრამ თანმიმდევრობით და არა ერთდროულად). სალტის ტოპოლოგიაში არ არსებობს მკვეთრად გამოყოფილი ცენტრალური აბონენტი, რომლის მეშვეობით გადაეცემა მთელი ინფორმაცია, რაც ზრდის მის საიმედოობას. (რადგანაც ცენტრის მტყუნების შემთხვევაში ფუნქციონირებას წყვეტს მთელი სისტემა). სალტის ტოპოლოგიის შემთხვევაში ახალი აბონენტების დამატება საკმაოდ მარტივია, რაც ქსელის მუშაობის დროსაც შეიძლება. უმეტეს სემთხვევაში სალტის ტოპოლოგია იყენებს კაბელების ნაკლებ რიცხვს, ვიდრე სხვა ტოპოლოგიები. რამდენადაც ცენტრალური აბონენტი არ არსებობს, შესაძლო კონფლიქტების აღმოფხვრა უწევს ყოველი აბონენტის ქსელურ მოწყობილობას. Aაქედან გამომდინარე, სალტის ტოპოლოგიის შემთხვევაში გამოიყენება უფრო რთული ქსელური მოწყობილობა. მაგრამ ამ ტოპოლოგიის ფართოდ გამოყენების გამო (უპირველეს ყოვლისა პოპულარული ქსელის Ethernet-ის მიერ) ქსელური აპარატურის ღირებულება არ არის მაღალი. მთავარი უპირატესობა სალტის ტოპოლოგიისა მდგომარეობს იმაში, რომ ქსელის ნებისმიერი კომპიუტერის მტყუნების დროს მწყობრში მყოფ მანქანებს შეუძლიათ გააგრძელონ ინფორმაციის გაცვლა. ერთი შეხედვით ჩანს, რომ კაბელის გაწყვეტისას ვღებულობთ ორ მუშა სალტეს (ნახ.1.5.). თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ ელექტრული სიგნალების გავრცელების თავისებურებების გამო გრძელ კავშირის ხაზებში აუცილებელია სალტის ბოლოებზე სპეციალური შეთანხმებადი მოწყობილობების მიერთება, როგორც ნაჩვენებია ნახ.11.2.1.1. –ზე მართკუთხედის სახით. ტერმინატორების მიერთების გარეშე სიგნალი აირეკლება ხაზის ბოლოს და განიცდის ისეთ დამახინჯებას, რომლის დროსაც ქსელთან კავშირი შეუძლებებლია. Kკაბელის გაწყვეტისა თუ დაზიანების შემთხვევაში ირღვევა კავშირის არხის თანხმობადობა და ინფორმაციის გაცვლა წყდება იმ კომპიუტერებს შორის, რომლებიც გამართულად მუშაობენ და ჩართულნი დარჩნენ ქსელში. Qნებისმიერი აბონენტის ქსელური აპარატურის მწყობრიდან გამოსვლამ სალტის ტოპოლოგიის შემთხვევაში შეიძლება მწყობრიდან გამოიყვანოს მთელი ქსელი. ამასთანავე ასეთი მტყუნების ლოკალიზება ძალიან რთულია, რადგანაც ყველა აბონენტი ჩართულია პარალელურად და იმის გაგება თუ რომელი გამოვიდა მწყობრიდან შეუძლებებლია. სალტის ტოპოლოგიის შემთხვევაში საინფორმაციო სიგნალები ქსელში გავლისას სუსტდება და მათი აღდგენა შეუძლებელია, რაც ზღუდავს კავშირის ხაზის სიგრძეს. რომლის დროსაც ყოველი აბონენტი იღებს სხვადასხვა დონის სიგნალებს იმაზე დამოკიდებულებით თუ რა მანძილზე იმყოფება გადამცემი აბონენტიდან. რის გამოც ქსელის აპარატურის მიმღებ კვანძებს წაეყენება დამატებითი მოთხოვნები. თუ მივიღებთ, რომ კაბელში სიგნალი სუსტდება მისაღებ ზღვრულ დონემდე Lზღ, მაშინ სალტეს მთლიანი სიგრძე არ უნდა აღემატებოდეს Lზღ სიდიდეს. Aამ თვალსაზრისით სალტე უზრუნველყოფს ნაკლებ სიგრძეს ვიდრე სხვა საბაზო ტოპოლოგიები. Qქსელის სიგრძის გასაზრდელად სალტის ტოპოლოგიის შემთხვევაში ხშირად გამოიყენება რამოდენიმე სეგმენტი (ქსელის ნაწილები, ყოველი მათგანი რომელთაგან წარმოადგენს სალტეს), რომლებიც შეერთებულნი არიან ერთმანეთთან სიგნალების სპეციალური გამაძლიერებლებისა და აღმდგენების – რეპიტერებისა და გამმეორებლების საშუალებით (ნახ. 1.2.1..2.-ზე მოცემულია ორი სეგმენტის შეერთება, ამ შემთხვევაში ზღვრული სიგრძე იზრდება 2Lზღ-მდე. რადგანაც ყოველი სეგმენტი შეიძლება იყოს Lზღ სიგრძის). Mმაგრამ ქსელის სიგრძის ასეთი გაზრდა უსასრულოდ შეუძლებელია. შეზღუდვები სიგრძეზე დაკავშირებულია სიგნალების გავრცელების სიჩქარესთან. 1.2.2. ვარსკვლავის ტოპოლოგია ვარსკვლავი – ერთადერთი ტოპოლოგიაა ნათლად გამოყოფილი ცენტრით, რომელსაც უერთდება სხვა დანარჩენი აბონენტები. ინფორმაციის გაცვლა მიმდინარეობს მხოლოდ ცენტრალური კომპიუტერის მეშვეობით, რომელზეც მოდის დიდი დატვირთვა, ამიტომ ის მუშაობს მხოლოდ როგოც ქსელი. ცენტრალური კომპიუტერის ქსელური აპარატურა შესაბამისად უფრო რთულია ვიდრე პერიფერიულებისა. ამ შემთხვევაში ცენტრალური კომპიუტერი ყველაზე მძლავრია, რადგანაც მას ენიჭება გაცვლის მართვის ყველა ფუნქცია. ქსელში შეუძლებელია რამე კონფლიქტი, რადგანაც მართვა მთლიანად ცენტრალიზებულია. ამ ტოპოლოგიის მდგრადობაზე თუ ვიმსჯელებთ, პერიფერიული კომპიუტერების ან მათი ქსელური მოწყობილობების მწყობრიდან გამოსვლა არანაირად არ რეაგირებს ქსელის მუშაობაზე, მაგრამ ცენტრალური კომპიუტერის მწყობრიდან გამოსვლა წყვეტს ქსელის ფუნქციონირებას. ამასთან დაკავშირებით საჭიროა შესაბამისი ზომების მიღება ცენტრალური კომპიუტერის და მისი ქსელური მოწყობილობის საიმედდობის ასამაღლებლად. კაბელის გაწყვეტა ან მისი მოკლე ჩართვა ვარსკვლავის ტოპოლოგიის შემთხვევაში არღვევს გაცვლის პროცესს მხოლოდ ერთ კომპიუტერთან, ხოლო დანარჩენები ჩვეულებრივ აგრძელებენ მუშაობას. სალტისაგან განსხვავებით ვარსკვლავის ტოპოლოგიაში კავშირის ხაზში მდებარეობს მხოლოდ ორი აბონენტი: ცენტრალური და პერიფერიული. უფრო ხშირ შემთხვევებში მათ შესაერთებლად გამოიყენება ორი კავშირის ხაზი, ყოველი რომელთაგან გადასცემს ინფორმაციას მხოლოდ ერთი მიმართულებით, ანუ ყოველი კავშირის ხაზს აქვს ერთი მიმღები და ერთი გადამცემი. გადაცემის ამ სახეობას ეწოდება წერტილი-წერტილი. ყოველივე ეს ამარტივებს ქსელურ აპარატურას სალტის ტოპოლოგიასთან შედარებით და არ არის საჭირო დამატებით გარე ტერმინატორების მიერთება. კავშირის არხში სიგნალის მილევის პრობლემაც ვარსკვლავის ტოპოლოგიის შემთხვევაშიც ადვილად გვარდება, ვიდრე სალტის ტოპოლოგიის შემთხვევაში, რადგანც ყოველი მიმღები ღებულობს ერთი და იგივე დონის სიგნალს. ქსელის ზღვრული სიგრძე ამ შემთხვევაში ორჯერ მეტია (ანუ 2 Lზღ-ის ტოლია), რადგანაც ყოველი კაბელის სიგრძე, შემაერთებელი პერიფერიული მოწყობილობისა ცენტრალურთან ტოლია Lზღ-ის. ვარსკვლავის ტოპოლოგიის სერიოზული ნაკლოვანებაა აბონენტების მკაცრად განსაზღვრული რაოდენობა. ჩვეულებრივ ცენტრალური აბონენტი ემსახურება 8-16 პერიფერიულ აბონენტს. Aამ საზღვრებში ახალი აბონენტების ჩართვა ქსელში ძალიან მარტივია, მაგრამ ამ ფარგლებს გარეთ უკვე შეუძლებელია. ვარსკვლავის ტოპოლოგიაში დასაშვებია ერთი პერიფერიული მოწყობილობის ნაცვლად ცენტრალურის შეერთება (რის შედეგადაც მიირება რამოდენიმე ვარსკვლავის ერთმანეთთან შეერთებული ტოპოლოგია). ნახ.1.2.2-ზე გამოსახულს ეწოდება აქტიური ანუ ჭეშმარიტი ვარსკვლავი. არსებობს აგრეთვე ტოპოლოგია ე.წ. პასიური ვარსკვლავის, რომელიც მხოლოდ გარეგნულად გავს ვარსკვლავს (ნახ. 1.2.2.1.) რომელიც მამჟამდ უფრო გავრცელებულია ვიდრე აქტიური ვარსკვლავი. ის გამოიყენება საკმაოდ პოპულარულ ქსელში როგორიცაა Ethernet. მოცემული ტოპოლოგიის შემთხვევაში ცენტრში მოთავსებულია არა კომპიუტერი, არამედ სპეციალური მოწყობილობა – ჰაბი (ჰუბ), რომელიც ასრულებს იგივე ფუნქციას რასაც რეპიტერი, ანუ აღადგენს მოსულ სიგნალებს და აგზავნის სხვა კავშირის არხებში. შეიძლება გამოიყოს შუალედური ტოპოლოგია აქტიურ და პასიურ ვარსკვლავს შორის. Aამ შემთხვევაში კონცენტრატორი გარდაქმნის შემომავალ სიგნალებს და მართავს გაცვლის პროცესს, მაგრამ თვითონ ამ პროცესში არ მონაწილეობს. ვარსკვლავის დიდი დამსახურებაა (როგორც აქტიურის, ასევე პასიურის) ყველა შეერთების წერტილი თავმოყრილია ერთ ადგილას. რაც აადვილებს ქსელის მუშაობის კონტროლს, გაუმართაობების აღმოფხვრას ამა თუ იმ აბონენტის კავშირის გაწყვეტით ცენტრთან (რაც შეუძლებელია სალტის ტოპოლოგიის შემთხვევაში), აგრეთვე გააჩნია იმის საშუალება შეზღუდოს უცხო პირის შემოღწევა ქსელის რესურსებში. პერიფერიულ აბონენტთან შეიძლება მიერთებულ იყოს ან ერთი (რომლის მეშვეობითაც ინფორმაცია გადაეცემა ორივე მიმართულებით) ან ორი კაბელი (თითოეული კაბელი გადასცემს ერთი მიმართულებით ორი შემხვედრი მიმართულებიდან), უკანასკნელმა უფრო ფართო გამოყენება ჰპოვა. ვარსკვლავის ყველა ტოპოლოგიის (როგორც აქტიურის ასევე პასიურის) საერთო ნაკლოვანებაა უფრო დიდი რაოდენობის კაბელის გამოყენება, ვიდრე სხვა ტოპოლოგიებში. რაც არსებითად აისახება ქსელის ღირებულებაზე და მნიშვნელოვნად ართულებს კაბელის გაყვანას. 1.2.3. წრის ტოპოლოგია წრე – ეს ტოპოლოგიაა, რომელშიც ყოველი კომპიუტერი უერთდება დანარჩენ ორს კავშირის ხაზებით: ერთისგან იღებს ინფორმაციას, მეორეს კი გადასცემს. ყოველი კავშირის ხაზში ერთი მიმღებია და ერთი გადამცემი (კავშირი წერტილი-წერტილი). ამ შემთხვევაში არ არის საჭირო გარე ტერმინატორების გამოყენება. წრის მნიშვნელოვანი თავისებურება მდგომარეობს იმაში, რომ ყოველი კომპიუტერი ახდენს მასთან შემომავალი სიგნალის რეტრანსლირებას (აღდგენას, გაძლიერებას) ანუ გამოდის რეპიტერის როლში. სიგნალის მილევა არ არის მნიშვნელოვანი მთელ წრეში, არამედ მხოლოდ წრის მეზობელ კომპიუტერებს შორის. თუ კაბელის ზღვრული სიგრძე, განსაზღვრული მილევის მიერ, Lზღ –ის ტოლია, მაშინ წრის ჯამური სიგრძე შეადგენს NLზღ –ს, სადაც N – კომპიუტერების რიცხვია წრეში. ქსელის მთლიანი სიგრძე კი შეადგენს NLზღ/2, რადგანაც წრე ორმაგდება. პრაქტიკაში წრიული ქსელების სიგრძე აღწევს ათეულობით კილომეტრს (მაგ. FDDI ქსელში). Aამ თვალსაზრისით წრის ტოპოლოგია არსებითად არემატება სხვა ტოპოლოგიებს. მკვეთრად გამოყოფილი აბონენტი წრის ტოპოლოგიაში არ არის, ყველა კომპიუტერი თანაბარი უფლებებით სარგებლობს. თუმცა ძალიან ხშირად წრეში გამოიყოფა სპეციალური აბონენტი, რომელიც მართავს გაცვლის პროცესს და აკონტროლებს. ასეთი აბონენტის არსებობა კი ამცირებს ქსელის საიმედოობას, რადგანაც მისი მწყობრიდან გამოსვლა იწვევს მთელი გაცვლის პროცესის პარალიზებას. Mმკაცრად რომ ვთქვათ წრეში კომპიუტერები არ არიან სრულიად თანაბარუფლებიანები (სალტის ტოპოლოგიისაგან განსხვავებით). რადგანაც ერთერთი კომპიუტერებიდან ინფორმაციას იღებს კომპიუტერისგან, რომელიც გადასცემს ინფორმაციას მოცემულ მომენტში, უფრო ადრე, ხოლო სხვები უფრო გვიან. Aამ თავისებურების გამო მუშავდება გაცვლის მართვის მეთოდები, რომლებიც სპეციალურად არიან გათვლილნი წრის ტოპოლოგიისთვის. Aამ მეთოდების მიხედვით ინფორმაციის გადაცემის უფლება ეძლევა მიმდევრობით შემდგომ კომპიუტერს. ახალი აბონენტის ჩართვა ხდება ძალიან მარტივად, მაგრამ ამ შემთხვევაში საჭიროა ქსელის მუშაობის შეწყვეტა შეერტების მომენტში. ისევე, როგორც სალტის შემთხვევაში აბონენტების რიცხვი ამ შემთხვევაშიც შეიძლება იყოს საკმაოდ დიდი (ათასი და მეტი). წრის ტოპოლოგია გამოირჩევა მაღალი მდგრადობით გადატვირთვებისადმი, უზრუნველყოფს გამართულ მუშაობას ინფორმაციის დიდ ნაკადებთან, რადგანაც სალტისგან განსხვავებით მასში არ არის კონფლიქტები და არ არსებობს ცენტრალური აბონენტი (ვარსკვლავისებრისგან განსხვავებით), რომლესაც შეიძლება გადიტვირთოს დიდი ნაკადის შემთხვევაში. წრეში სიგნალი მიმდევრობით გაივლის კომპიუტერის ყველა ქსელს და ამიტომ ერთერთი მათგანის (ან მისი ქსელური აპარატურის) მწყობრიდან გამოსვლის შემთხვევაში ირღვევა ქსელის მუშაობა მთლიანობაში. ეს წრიული ტოპოლოგიის არსებითი ნაკლოვანებაა. Aასევე კაბელის გაწყვეტა ან მისი მოკლე ჩართვა აფერხებს ქსელის მუშაობას. ამ განხილილული სამი ტოპოლოგიიდან წრის ტოპოლოგია ყველაზე მეტად რეაგირებს კაბელის დაზიანებაზე და ამიტომაც მასში გაჰყავთ პარალელური კავშირის ხაზები, ერთერთი რომელთაგან სარეზერვოა. იშვიათ შემთხვევებში წრის ტოპოლოგია იგება ორ პარალელურ წრიულ კავშირის არხებზე, რომლებიც გადასცემენ ინფორმაციას საწინააღმდეგო მიმართულებით (ნახ.1.2.3.1) ასეთი გადაწყვეტილების მიზანია ქსელში ინფორმაციის გადაცემის სიჩქარის გაზრდა ( იდეაში – ორჯერ). ერთი კაბელის დაზიანების შემთხვევაში ქსელს შეუძლია მუშაობა გაარძელოს მეორე კაბელით (თუმცა ამ შემთხვევაში ზღვრული სიჩქარე მცირდება). 1.2.4.ხისებრი ტოპოლოგია გარდა სამი საბაზო ტოპოლოგიებისა საკმაოდ ხშირად გამოიყენება ხისებრი ქსელური ტოპოლოგია (tree), რომელიც შეიძლება განვიხილოთ როგორც რამოდენიმე ვარსკვლავის კომბინაცია. როგორც ვარსკვლავის შემთხვევაში ხე შეიძლება იყოს, როგორც აქტიური ანუ ჭეშმარიტი (ნახ. 1.2.4.1) და პასიური (ნახ.1.2.4.2). აქტიური ხის შემთხვევაში რამოდენიმე კავშირის არხის შეერთების ცენტრებში განლაგებულია ცენტრალური კომპიუტერები, ხოლო პასიურის შემთხვევაში კი ჰაბები (Hub). საკმაოდ ხშირად გამოიყენება კომბინირებული ტოპოლოგიები მათ შორის ყველაზე გავრცელებულია ვარსკვლავურ-სალტისებრი (star-bus) (ნახ. 1.2.4.3) და ვარსკვლავურ-წრიული (star-ring) (ნახ. 1.2.4.4). ვარსკვლავურ-წრიული (star-bus) ტოპოლოგიაში გამოიყენება სალტისა და პასიური ვარსკვლავის ტოპოლოგიების კომბინაცია. ფაქტიურად იქმნება ფაქტიური სალტის ტოპოლოგია, რომელშიც ჩართულია ქსელის ყველა კომპიუტერი. მოცემულ ტოპოლოგიაში გამოიყენება აგრეთვე ჰაბები, რომლებიც მიერთებულია ერთმანეთთან და ქმნიან ე.წ. მაგისტრალურ, საყრდენ სალტეს. ყოველ კონცენტრატორს უერთდება ცალკეული კომპიუტერები ან სალტური სეგმენტები. შედეგად ვღებულობთ ვარსკვლავურ-სალტურ ხეს. Aამრიგად, მომხმარებელს შეუძლია თავისუფლად მოახდინოს სალტური და ვარსკვლავური ტოპოლოგიების კომბინირება, აგრეთვე ადვლად შეცვალოს ქსელში ჩართული კომპიუტერების რიცხვი. ინფორმაციის გავრცელების თვალსაზრისით ტოპოლოგია კლასიკური სალტის ტოპოლოგიის ტოლფასია. ვარსკვლავურ-წრიული (star-ring) ტოპოლოგიის შემთხვევაში წრეში ერთიანდებიან არა კომპიუტერები, არამედ სპეციალური ჰაბები (ნახ.1.2.4.4–ზე გამოსახულია მართკუთხედების სახით), რომლებსაც თავის მხრივ უერთდება კომპიუტერები ვარსკვლავისებური ორმაგი კავშირის ხაზების მეშვეობით. სინამდვილეში კომპიუტერები ერთვებიან დახურულ წრეში, რადგანაც ჰაბებში კავშირის ხაზები ქმნიან დახურულ წრეს (როგორც ნაჩვენებია ნახ. 1.2.4.4ზე). მოცემული ტოპოლოგია საშუალებას იძლევა კომბინირებულ იქნას ვარსკვლავური და სალტისებრი ტოპოლოგიები. მაგ, ჰაბები საშუალება იძლევა ერთ ადგილზე მოექცეს ქსელის კაბელების ჩართვის ყველა წერტილი. ინფორმაციის გავრცელების მიხედვით მოცემული ტოპოლოგია ტილფასია კლასიკური წრის. UUUუნდა აღინიშნოს ბადური ტოპოლოგია (mesh topology), რომლის დროსაც კომპიუტერები ერთმანეთს უერთდება არა ერთი, არამედ რამდენიმე კავშირის ხაზით (ნახ. 1.2.4.5.) სრული ბადური ტოპოლოგიის შემთხვევაში ყოველი კომპიუტერი პირდაპირ კავშირშია დანარჩენებთან. Aამ შემთხვევაში კომპიუტერების რიცხვის გაზრდის შემთხვევაში იზრდება კავშირის ხაზებიც. Gგარდა ამისა, ნებისმიერი ცვლილება კონფიგურაციაში მოითხოვს ცვლილებების შეტანას ყვალე კომპიუტერის ქსელურ აპარატურაში., ამიტომაც სრულმა ბადურმა ტოპოლოგიამ ვერ ჰპოვა ფართო გავრცელება. Nნაწილობრივი ბადური ტოპოლოგიის შემთხვევაში კი პირდაპირი კავშირი არსებობს მხოლოდ ყველაზე აქტიურ კომპიუტერებთან, რომლებიც გადასცემენ ინფორმაციის მაქსიმალურ მოცულობას. დანარჩენი კომპიუტერები ერთდებიან შუალედური კვანძების მეშვეობით. Bბადური ტოპოლოგია საშუალებას იძლევა აირჩეს მარშრუტი ინფორმაციის გადასაცემად აბონენტიდან აბონენტამდე გაუმართავი უბნების ავლით. ერთის მხრივ, ეს ზრდის ქსელის საიმედოობას, მაგრამ მეორეს მხრივ ითხოვს ქსელური აპარატურის გართულებას, რომელიც ირჩევს მარშრუტს. 1.2.5. ტოპოლოგიის ცნების მრავალმნიშვნელოვნება…… ქსელის ტოპოლოგია მიუთითებს არა მხოლოდ კომპიუტერების ფიზიკური განლაგებაზე, არამედ რაც უფრო მნიშვნელოვანია მათ შორის კავშირის ხასიათზე, ინფორმაციის, სიგნალების გადაცემის თავისებურებებზე. სახელდობრ კავშირის ხასიათი განსაზღვრავს ქსელის მდგრადუნარიანობის ხარისხს, ქსელური აპარატურის სირთულეს, გაცვლის უფრო შესაფერ მეთოდს, გადაცემის საშულაებების (კავშირის არხების) შესაძლებებლ ტიპებს, ქსელის დასაშვებ სიგრძეს და ა.შ. ქსელის ტოპოლოგიის ქვეშ იგულისხმება სრულიად სხვადასხვა ცნებები, რომლებიც ეხება ქსელური არქიტექტურის სხვადასხვა დონეებს: • ფიზიკური ტოპოლოგია (კომპიუტერების გეოგრაფიული განლაგებისა და კაბელების სქემა). ამ შემთხვევაში პასიური ვარსკვლავი არ განსხვავდება აქტიურისაგან და ამიტომაც მას უწოდებენ უბრალოდ ვასკვლავურს. • ლოგიკური ტოპოლოგია (კავშირების სტრუქტურა, სიგნალების გავრცელების ხასითი ქსელში). • გაცვლის მართვის ტოპოლოგია (ქსელის მოცვის პრინციპი და თანმიმდევრობა ცალკეულ კომპიუტერებს შორის). • საინფორმაციო ტოპოლოგია (ქსელში გადაცემული საინფორმაციო ნაკადების მიმართულება

ამ წლის შემოდგომის მონიტორების ასარჩევი გიდი რუსულათ https://3dnews.ru/959746 იძახიან რომ ბიუჯეტური ფსევდო 8 ბიტიანი Ah-ips ჩვენებას საკმაოთ დაიხვეწაო და თითქმის აღარაა დელებზე მოყვითალო ტონის პრობლემა, ძვირიანებზე ხომ მითუმეტეს Samsung U32H850UMI მიმოხილვა რუსულათ https://3dnews.ru/958316 32 ინჩიანი 3840 × 2160 მოდელია SVA ჩესნი 10 ბიტიან მატრიცაზე მილიარდი ფერის და AMD FreeSync Support 40-60 გერცის დიაპაზონში, ინპუტ ლაგი როგორც ყოველთვის არ დაუტესტიათ მაგათ მიმოხილვაში NEC Updates MultiSync EA295WMi Monitor http://www.guru3d.com/news-story/nec-updates-multisync-ea295wmi-monitor.html BenQ announces E-Sports Zowie 144Hz 24.5inch XL2536 monitor http://www.guru3d.com/news-story/benq-announces-e-sports-zowie-144hz-24-5inch-xl2536-monitor.html

ლექცია 8. ადრესაცია IP-ქსელებში TCP/IP სტეკის მისამართების ტიპები TCP/IP სტეკში გამოიყენება მისამართების სამი ტიპი: ლოკალური (ე.წ. აპარატურული) მისამართები, IP-მისამართები და სიმბოლური დომენური სახელები. TCP/IP ტერმინოლოგიაში ლოკალური მისამართის ქვეშ იგულისხმება მისამართის ტიპი, რომელიც გამოიყენება საბაზო ტექნოლოგიების საშუალებების მიერ ინფორმაციის გადასაცემად ქვექსელში, რომელიც წარმოადგენს შედგენილი ქვექსელის ელემენტს. სხვადასხვა ქვექსელებში გამოიყენება სხვადასხვა ქსელური ტექნოლოგიები, პროტოკოლების სხვადსხვა სტეკი, ამიტომაც TCP/IP სტეკის შექმნისას შემოღებულ იქნა ლოკალური მისამართების სხვადასხვა ტიპები. თუ ქვექსელი ლოკალური ქსელია მაშინ ლიკალურ მისამართს წარმოადგენს MAC-მისამართი. MAC-მისამართი განისაზღვრება ქსელური ადაპტერისა და მარშრუტიზატორების ქსელური ინტერფეისების საშუალებით. MAC-მისამართები განისაზღვრება მოწყობილობის მწარმოებლის მიერ და არის უნიკალური, რადგანაც მათი მართვა ხდება ცენტრალიზებულად. ლოკალური ქსელის ყველა არსებული ტექნოლოგიებისათვის MAC-მისამართს გააჩნია 6 ბაიტიანი ფორმატი, მაგ. 11-A0-17-3D-BC-01. რადგან IP პროტოკოლს შეუძლია იმუშაოს უფრო მაღალი დონის პროტოკოლებთან, როგორიცაა IPX და X.25. ამ შემთხვევაში ლოკალური მისამართი IP პროტოკოლისათვის იქნება შესაბამისად IPX და X.25 მისამართები. უნდა გავითვალისწინოთ, რომ კომპიუტერს ლოკალური ქსელში შეიძლება ჰქონდეს რამოდენიმე ლოკალური მისამართი ერთი ქსელური ადაპტერის შემთხვევაშიც. ზოგიერთ ქსელური მოწყობილობას არ გააჩნია ლოკალური მისამართი. მაგ., ასეთ მოწყობილობებია მარშრუტიზატორების გლობალური პორტები, რომლებიც დანიშნულია შესაერთებლად “წერტილი-წერტილი”. IP-მისამართი წარმოადგენს მისამართების ძირითად ტიპს, რომლის საფუძველზეც ქსელური დონე აგზავნის პაკეტებს ქსელებს შორის. ეს მისამართები შედგება 4 ბაიტისგან, მაგ. 109.26.17.100. IP-მისამართი განისაზღვრება ადმინისტრატორის მიერ კომპიუტერისა და მარშრუტიზატორების კონფიგურაციისას. IP-მისამართი შედგება ორი ნაწილისგან: ქსელის ნომრისა და კვანძის ნომრისაგან. ქსელის ნომერი შეირჩევა ადმინისტრატორის მიერ ნებისმიერი ან Internet-ის (Internet Network Information Center, InterNIC) სპეციალური ქვეგანყოფილების რეკომენდავიების მიხედვით, თუ ქსელმა უნდა იმუშაოს, როგორც Iნტერნეტ-ის შემადგენელმა ნაწილმა. Internet-ის სერვისების მიმწოდებლები ჩვეულებრივ მისამრთების დიაპაზონს იღებენ IInterNIC-გან და შემდგომ ანაწილებენ თავიანთ აბონენტებს შორის. მარშრუტიზატორი განსაზღვრების თანახმად შედის რამოდენიმე ქსელში და ამიტომაც მის ყოველ პორტს გააჩნია საკუთარი IP-მისამართი. საბოლოო კვანძი შეიძლება შედიოდეს რამოდენიმე IP-ქსელში. ამ შემთხვევაში კომპიუტერს უნდა გააჩნდეს რამოდენიმე IP-მისამართი ქსელური კავშირების რიცხვის მიხედვით. მაშასადამე, IP-მისამართით ხასიათდება არა ერთი ცალკეული კომპიუტერი ან მარშრუტიზატორი, არამედ ერთი ქსელური შეერთება. სიმბოლური დომენური სახელები. სიმბოლურს სახელებს IP-ქსელებში ეწოდება დომენური და იგება იერარქიულად. სრული სიმბოლური სახელების შემადგენელები IP-ქსელებში იყოფა წერტილით და მათი ჩამოთვლა მიმდინარეობს შემდეგი თანმიმდევრობით: საბოლოო კვანძის მარტივი სახელი, შემდგომ კვანძების ჯგუფის სახელი (მაგ., ორგანიზაციის სახელი, შემდგომ უფრო მსხვილი ჯგუფის (ქვედომენების) სახელი და ყველაზე მაღალი დონის დოემნის სახელი (მაგ. ორგანიზაციების გამაერთიანებელი დომენი გეოგრაფიული თვალსაზრისით: RU-რუსეთი, UK-დიდი ბრიტანეთი, SU-აშშ). დეპმენურ სახელად შეიძლება გამოყენებულ იქნასbase2.sales.zil.ru. დომენურ სახელებსა და IP-მისამრთებს შორის არ არის არანაირი ალგორითმული შესაბამისობა, ამიტომაც აუცილებელია გამოყენებულ იქნას დამატებითი ცხრილები და სერვისები იმისათვის, რომ ქსელის კვანძი ერთმნიშვნელოვნად იქნას განსაზღვრული, როგორც დოემნური სახელების მიედ, ასევე IP-მისამრთის მიხედვითაც. TCP/IP ქსელებში გამოიყენება სპეციალური გამანაწილებებლი მომსახურება, რომელიც ადგენს ამ შესაბამისობას ქსელის ადმინისტრატორების მიერ შექმნილი შესაბამისობის ცხრილის საფუძველზე. ამიტომაც დომენურ სახელებს აგრეთვე უწოდებენ DNS-სახელებს. IP-მისამართის დანიშნულება IP-მისამართი (აი-პი მისამართი, შემოკლ. ინგლ. Internet Protocol Address-ინტერნეტ ოქმის მისამართი) – ლოკალურ ქსელში ან ინტერნეტში ჩართული მოწყობილობის (როგორც წესი კომპიუტერის) უნიკალური იდენტიფიკატორია (მისამართია). IP-მისამართი წარმოადგენს 32-ბიტურ (IPv4 ვერსიით) ან 128-ბიტურ (IPv6 ვერსიით) ორნიშნა რიცხვს, რომელიც ჩაიწერება ოთხი ათობითი რიცხვის სახით (0-დან 255-მდე), დაყოფილს წერტილებით. მაგ., 192.168.0.1. (ან 128.10.2.30 – ათობითი ფორმაა, ხოლო ამავე მისამართის ორობითი ფორმაა – 10000000 00001010 00000010 00011110) IP-მისამართი ენიჭება ჰოსტის ქსელის ინტერფეისს ანუ ქსელურ ინტერფეისულ კარტას (network interface card (NIC)) იგივე ქსელური ადაპტერი, რომელიც კომპიუტერის ერთ-ერთი შემადგენელი მოწყობილობაა. მაგალითად საბოლოო მომხმარებლის მოწყობილობები ქსელური ინტერფეისებით მოიცავს მუშა სადგურებს (workstation), სერვერებს, ქსელურ პრინტერებს, და IP-ტელეფონებს (IP phones). სერვერებს შეიძლება ჰქონდეთ ერთზე მეტი NIC და შესაბამისად ყოველ მათგანს ცალკეული IP-მისამართი. მარშრუტიზაციის ინტერფეისებსაც (Router interfaces), რომლებიც უზრუნველყოფენ კავშირს IP ქსელთან, შეიძლება გააჩნდეთ საკუტარი IP-მისამართი. ყოველი პაკეტი, რომელიც გადაიცემა ინტერნეტში, შეიცავს მიმღებისა და გადამცემის IP-მისამართებს, რომლებიც საჭიროა იმისათვის, რომ მიაღწიოს ინფრომაციამ ადრესატამდე და უკან დაუბრუნდეს პასუხი. IP-მისამართის სტრუქტურა IP-მისამართი – ეს არის 32 ბიტის (ნულებისა და ერთების) კომბინაცია (IPv4). ორობითი IP-მისამართის წაკითხვა ძალიან რთულია და ამიტომაც 32 ბიტი იყოფა 4 ბაიტად (8 ბიტად), რომლებსაც უწოდებენ ოქტეტებს. 32 ბიტისგან შემდგარი IP-მისამართის ფორმატი ძალიან რთულია წასაკითხად, ჩასაწერად და დასამახსოვრებლად და ამიტომ, რომ უფრო ადვილი გახდეს IP-მისამართის წაკითხვა ყოველი ოქტეტის წარმოდგენა ხდება მისი ათობითი მნიშვნელობით, რომლებიც ერთმანეთისგან გამოყოფილია ათობითი წერტილით. ჰოსტის IP-მისამართით დაკონფიგურირებისას გამოიყენება IP-მისამართის ათობითი ფორმა, როგორიცაა 192.168.1.5. 32 ბიტიანი IP-მისამართი განისაზღვრება IP-ის მე-4 ვერსიით (IPv4), რომელიც ფართოდ გამოიყენება ინტერნეტში. 32-ბიტიანი დამისამრთების სქემა იყენებს სულ 4 მილიარდ IP-მისამართს. ჰოსტი ღებულობს IP-მისამართს 32-ვე ორობითი ბიტის სახით NIC-ის მიერ, რომელიც ძალიან რთულად გასაგებია მომხმარებლისთვის და ამიტომაც ის გარდაიქმნება მისი ექვივალენტურ ათობით ოთხ ოქტეტად. სადაც თითოეული ოქტეტი შედგება 8 ბიტისგან, ხოლო ყოველ ბიტს გააჩნია განსაზღვრული მნიშვნელობა. მარჯვნიდან პირველი ბიტის სიდიდე 1-ის ტოლია, ხოლო დანარჩენი ბიტების მნიშვნელობები მარჯვნიდან მარცხნივ ტოლია: 2, 4, 8, 16, 32, 64 და 128. განვსაზღვროთ ოქტეტის მნიშვნელობა: ამისათვის შევკრიბოთ ოქტეტის მხოლოდ ის მნიშვნელობები, რომლებიც გამოსახულია ორობითი ერთიანით. • თუ პოზოციის მნიშვნელობა 0-ის ტოლია, მაშინ არ ვამატებთ ამ მნიშვნელობებს. • თუ რვავე ბიტი 0-ის ტოლია მაშინ 00000000-ის მნიშვნელობა 0-ის ტოლია. • თუ რვავე ბიტი 1-ის ტოლია მაშინ ოქტეტი 255-ის ტოლია (128+64+32+16+8+4+2+1=255). • თუ ოქტეტი შეიცავს, როგორც ერთებს ასევე ნულებს, მაგ., 00100111, მაშინ ამ ოქტეტის მნიშვნელობა ტოლია 39-ის (32+4+2+1=39) მაშასადამე, ყოველი ოქტეტის მნიშვნელობები იცვლება 0-დან 255-მდე დიაპაზონში. (ნახ.8.1) IP-მისამართის შემადგენელი ნაწილები ლოგიკური IP-მისამართი იერარქიულია და შედგება ორი ნაწილისაგან.. პირველი განსაზღვრავს ქსელს, ხოლო მეორე ამავე ქსელის ჰოსტს. მაგ. თუ ჰოსტს აქვს 192.168.18.57 IP-მისამართი, მაშინ პირველი სამი ოქტეტი განსაზღვრავს ქსელს (192.168.18), ბოლო ოქტეტი (57) კი ჰოსტს. ასეთ დამისამართებას ეწოდება იერარქიული. IP-მისამართებისა და Subnet მასკების ურთიერთკავშირი როგორც აღინიშნა, IP-მისამართი შედგება ორი ნაწილისაგან: ქსელური და ჰოსტის ნაწილისაგან, მათი ერთმანეთისაგან გარჩევა კი ეკისრება შუბნეტ მასკებს. IP-ჰოსტის დაკონფიგურებისას IP-მისამართთან ერთად მოიცემა შუბნეტ მასკაც, რომელიც ასევე 32-ბიტიანია, როგორც IP-მისამართი. შუბნეტ მასკა განასხვავებს IP-მისამართში თუ რომელია ქსელის ნაწილი და რომელი ჰოსტის. Subnet მასკისა და IP-მისამრთის შედარება ხდება მარცხნიდან მარჯვნივ თითოეული ბიტობით. ერთიანები Subnet მასკაში განსაზღვრავენ ქსელის ნაწილს, 0-ები კი ჰოსტის ნაწილს. როცა ჰოსტი აგზავნის პაკეტს, ის ადარებს Subnet მასკას თავის IP-მისამართთან და მიმღების IP-მისამართთან. თუ ქსელური ბიტები, როგორც გადამცემის ასევე მიმღების შეესაბამება ერთმანეთს მაშინ ორივე იმყოფება ერთ ქსელში და პაკეტი გადაეცემა ადრესატს ლოკალურად. თუ არ შეესაბამებიან, მაშინ გადამცემი ჰოსტი ამ პაკეტს გადაუგზავნის როუტერის ინტერფეისს სხვა ქსელში გადასაგზავნად. შუბნეტ მასკები მცირე და საშუალო ზომის ქსელებისათვის გამოიყურება შემდეგნაირად: 255.0.0.0 (8-ბიტი), 255.255.0.0 (16 ბიტი) და 255.255.255.0 (24 ბიტი). 255.255.255.0 (ათობითი) ანუ Subnet მასკა 11111111.11111111.1111111.00000000 (ორობითი) იყენებს 24 ბიტს ქსელის განსასაზღვრავად, ხოლო დანარჩენი 8 ბიტით განისაზღვრება ჰოსტი ამავე ქსელში. ჰოსტების რიცხვი გამოითვლება შემდეგნაირად: ჰოსტების ბიტების რიცხვი უნდა ავიყვანოთ 2-ის ხარისხში ანუ (2(ხარისხად 8) = 256). Aამ რიცხვს უნდა გამოვაკლოთ 2 (256-2=254). 2-იანს იმიტომ ვაკლებთ, რომ ყველა 1-იანი IP-მისამრთის ჰოსტის ნაწილში არის ფართოამუწყებლობითი მისამართი (broadcast address) ქსელისათვის და შეუძლებელია მინიჭებული ჰქონდეს ჰოსტისთვის. ხოლო 0-იანები ჰოსტის ნაწილში მიეკუთვნება ქსელს და ასევე შეუძლებელია მიენიჭოს ჰოსტს. Mმეორე მეთოდი ჰოსტების რიცხვის განსასაზღვრავად: შევკრიბოთ ჰოსტის ყველა შესაძლო ბიტი (128+64+32+16+8+4+2+1=255). Aამ რიცხვს გამოვაკლოთ 1 (255-1=254), რადგანაც ჰოსტის ბიტები ყველა არ შეიძლება იყოს 1-ის ტოლი. Aაქ არ არის აუცილებელი გამოვაკლოთ 2, რადგანაც 0-ის მნიშვნელობა 0-ია და თავისთავად არ დაემატება. 16-ბიტიანი მასკის შემთხვევაში გვაქვს 16 ბიტი (ორი ოქტეტი) ჰოსტის მისამართისათვის და ამ შემთხვევაში ჰოსტის მისამართი შეიძლება შეიცავდეს ყველა 1-იანს (255) თითოეულ ოქტეტში. Mმაგრამ ამ შემთხვევაში შეიძლება გამოიყურებოდეს როგორც ფართომაუწყებლობითი, მაგრამ რადგან სხვა ოქტეტი არ შეიცავს 1-იანებს, ამ შემთხვევაში ის ნამდვილად ჰოსტის მისამართია. IP-მისამართების კლასები IP-მისამართის სიგრძე შეადგენს 4 ბაიტს და ჩვეულებრივ ჩაიწერება ოთხი რიცხვის სახით, სადაც ყოველი ბაიტი გამოისახება ათობითი რიცხვით, რომლებიც დაყოფილნი არიან წერტილებით. მაგ., 128.10.2.30 – ტრადიციული ათობითი ფორმა მისამართის წარმოსადგენად, 10000000 00001010 00000010 00011110 – ორობითი ფორმა ამავე მისამართისა. მისამართი შედგება ორი ლოგიკური ნაწილისგან – ქსელის ნომრისა და ქსელში კვანძის ნომრისგან. მისამართის თუ რომელი ნაწილი მიეკუთვნება ქსელის ნომერს და რომელი კვანძისას, განისაზღვრება მისამართის პირველი ბიტების მნიშვნელობებით. ამ ბიტების მნიშვნელობები კი განსაზღვრავენ თუ რომელ კლასს მიეკუთვნება ესა თუ ის IP-მისამართი. ნახ. 8.1-ზე ნაჩვენებია სხვადასხვა კლასების IP-მისამრთების სტრუქტურა. თუ მისამართი იწყება 0-ით, მაშინ ის მიეკუთვნება A კლასს და ამ შემთხვევაში ქსელის ნომერსი იკავებს 1 ბაიტს, ხოლოდ დანარჩენი ნომრები ინტერპრეტირდება, როგორც კვანძის ნომერი. A კლასის ქსელებს გააჩნიათ ნომრები 0-დან 126-მდე. (0 არ გამოიყენება, ხოლო 127 დარეზერვებულია სპეციალური მიზნებისათვის, რაზეც გამახვილებთ ყურადგებას მოგვიანებით). A კლასის ქსელები მცირეა, ხოლო მათში კვანძთა რიცხვმა შეიძლება მიაღწიოს 2(ხარისხად 24)-ს, ანუ 16777216-ს. თუ მისამართის პირველი ორი ბიტი ტოლია 10-ის, მაშინ ის მიეკუთვნება B კლასს. B კლასის ქსელებში ქსელისა და კვანძის ნომრებისთის გამოყოფილია 16 16 ბიტი ანუ 2 ბაიტი. მაშასადამე B კლასის ქსელი მიეკუთვნება საშუალო სიდიდის ქსელს კვანძების მაქსიმალური რიცხვი რომელშიც ტოლია 2(ხარისხად 16)-ის, რომელიც შეადგენს 65 536 კვანძს. თუ მისამრთი იწყება 110 მიმდევრობით, მაშინ ის მიეკუთვნება C კლასს. ამ შემთხვევაში ქსელის ნომრისთვის განკუთვნილია 24 ბიტი, ხოლო კვანძის ნომრისთვის – 8 ბიტი. ამ კლასის ქსელები უფრო ფართოდაა გავრცელებული. მათში კვანძების რიცხვი შეზღუდულია 2(ხარისხად 8)-მდე ანუ 256-მდე. თუ მისამართი იწყება 1110 თანმიმდევრობით, მაშინ ის მიეკუთვნება D კლასს და აღნიშნავს განსაკუტრებულ, ჯგუფურ მისამრთს – multicast. თუ პაკეტში დანიშნულების მისამართად მითითებულია D კლასის მისამართი, მაშინ ასეთი პაკეტი უნდა მიიღოს ყველა კვანძმა, რომლებსაც მინიჭებული აქვთ მოცემული მისამართი. თუ მისამართი იწყება 11110 თანმიმდევრობით, მაშინ ის მიეკუთვნება E კლასს. ამ კლასის მისამრთები დარეზერვებულია მომავალში გამოსაყენებლად. 8.2 ცხრილში მოცემულია ქსელების ნომრები დიაპაზონი და კვანძების მაქსიმალური რიცხვი, რომლებიც შეესაბამება ქსელების ყოველ კლასს. მასკების გამოყენება IP-დამისამართებაში IP-მისამართები ტრადიციული სქემის მიხედვით იყოფა ქსელისა და კვანძის ნომრებად კლასის ცნების საფუძველზე, რომელიც განისაზღვრება მისამრთის პირველი ბიტებით. თუ 185.23.44.206 მისამართის პირველი ბაიტი შედის 128-191 დიაპაზონში, მაშინ შეიძლება ითქვას, რომ ის მიეკუთვნება B კლასს, ე.ი. ქსელის ნომერია პირველი ორი ბაიტი, რომელსაც ემატება ორი ნულოვანი ბაიტი – 185.23.0.0, ხოლო კვანძის ნომერია- 0.0.44.206. იმისათვის, რომ უფრო მოსახერხებელი იყოს ქსელისა და კვანძის ნომრების განსხვავება, შემოღებულ იქნა მათი განმასხვავებელი ნიშანი ე.წ. მასკა – ეს არის რიცხვი, რომელიც გამოიყენება IP-მისამართთნ ერთად; მასკას ორობითი ფორმა შეიცავს ერთიანებს სამ თანრიგად, რომლებიც IP-მისამართში განსაზღვრავს ქსელის ნომერს. რადგანაც ქსელის ნომერი შეადგენს მისამართის მთელ ნაწილს, ერთიანები მასკაში უნდა წარმოადგენდეს უწყვეტ თანმიმდევრობას. ქსელის სტანდარტული კლასებისათვის მასკებს გააჩნიათ შემდეგი მნიშვნელობები: • A კლასი – 11111111.00000000.00000000.00000000 (255.0.0.0); • B კლასი - 11111111. 11111111. 00000000.00000000. (255.255.0.0); • C კლასი - 11111111. 11111111. 11111111.00000000. (255.255.255.0); მასკის ჩანაწერებში გამოიყენება სხვა ფორმატებიც, მაგ., უფრო მოსახერხებელია მასკის მნიშვნელობის ჩაწერა თექვსმეტობით კოდში: FF.FF.00.00 – მასკა B კლასისათვის. ხშირად გამოიყენება შემდეგი ფორმის ჩანაწერიც 185.23.44.206/16 – ამ ჩანაწერში ქსელის ნომრისათვის გამოყოფილია 16 ორობითი თანრიგი. თუ ყოველ IP- მისამართში გამოვიყენებთ მასკას, მაშინ შეიძლება კლასების ცნებაზე უარის თქმა, რის შედეგადაც დამისამრთების სისტემა უფრო მოქნილი ხდება. მაგ., თუ ზემოთ განხილული მისამართი 185.23.44.206 ასოცირდება 255.255.255.0 მასკასთან, მაშინ ქსელის ნომერი იქნება 185.23.44.0 და არა 185.23.0.0, როგორც ეს განსაზღვრულია კლასების სისტემაში. მასკებში ერთიანების რიცხვი, რომელიც განსაზღვრავს ქსელის ნომრის საზღვარს, არ არის აუცილებელი 8-ი ჯერადი იყოს, რომ გაიმეოროს მისამრთის დაყოფა ბაიტებად. მაგ., ვთქვათ, 129.64.134.5 IP-მისამრთისათვის მითითებულია მასკა 255.255.128.0 ორობით კოდში: IP- მისამართი 129.64.134.5 – 10000001.01000000.10000110.00000101 მასკა 255.255.128.0 – 11111111.11111111.10000000.00000000 მასკის იგნორირებით კლასების სისტემის მიხედვით 129.64.134.5 მისამართი მიეკუთვნება B კლასს, ხოლო ქსელსი ნომერი კი იქნება პირველი ორი ბაიტი -129.64.0.0, ხოლო ჰოსტოს ნომერი – 0.0.134.5 კლასების შესაბამისი subnet მაკსები IP მისამართის კლასები და შესაბამისი Subnet მასკები მუშაობენ ერთდროულად იმისათვის, რომ განისაზღვროს თუ IP მისამართის რომელი ნაწილი გამოსახავს ქსელის მისამართს და რომელი ჰოსტისას. IP მისამართები იყოფა 5 ჯგუფად. A, B და ჩ კლასის მისამართები კომერციულია და გამოიყენება ჰოსტებისთვის. D კლასი დანიშნულია ფართომაუწყებლობისთვის (Multicast), ხოლო E კლასი ექსპერიმენტებისათვის. C კლასის მისამრთებს გააჩნია 3 ოქტეტი ქსელის ნაწილისათვის, ხოლო ერთი ჰოსტისთვის. ხოლო შესაბამისი Subnet მასკა შეიცავს 24 ბიტს (255.255.255.0). C კლასის მისამართები გამოიყენება მცირე მაშტაბის ქსელებისათვის. B კლასის მისამრთებში 2 ოქტეტი განკუთვნილია ქსელის ნაწილისათვის, მეორე ორი კი ჰოსტებისთვის. შესაბამისი Subnet მასკა შეიცავს 16 ბიტს (255.255.0.0). B კლასის მისამართები გამოიყენება საშუალო მაშტაბის ქსელებისათვის. A კლასის მისამართში მხოლოდ ერთი ოქტეტია განკუთვნილი ქსელისათვის, ხოლო დანარჩენი სამი ჰოსტისთვის. შესაბამისი Subnet მასკა არის 8 ბიტიანი (255.0.0.0). A კლასის მისამართები გამოიყენება დიდი ორგანიზაციებისათვის. IP მისამართის კლასი განისაზღვრება პირველი ოქტეტის მნიშვნელობით. მაგ. თუ IP მისამართის პირველი ოქტეტის მნიშვნელობა ხვდება 192-223 დიაპაზონში, მაშინ ის მიეკუთვნება C კლასის მისამართს. მაგ. 200.14.193.67 C კლასის მისამართია. (ცხრ.1.) Public and Private IP addresses ყოველ ჰოსტს, რომელიც შეერთებულია ინტერნეტთან გააჩნია უნიკალური public IP მისამართი. რადგანაც 32-ბიტიანი მისამართების განსაზღვრული რაოდენობაა, არსებობს რისკი იმისა, რომ შეიძლება არ იყოს საკმარისი. ერთ-ერთი გადაწყვეტილება ამ პრობლემისა პერსონალური მისამართების დარეზერვებაა ორგანიზაციის შიგნით, რაც საშუალებას აძლევს ჰოსტებს ორგანიზაციის შიგნით ჰქონდეთ კომუნიკაციის საშუალება ერთმანეთთან უნიკალური IP მისამართის გარეშე. RFC 1918 სტანდარტია, რომელიც არეზერვებს მისამართების რამოდენიმე დიაპაზონს შესაბამისად ყოველი კლასისათვის (A,B,C). როგორც ცხრ.8.2-შია ნაჩვენები პერსონალური მისამართები შეიცავენ ერთ A კლასის ქსელს, 16 B კლასის ქსელს და 256 C კლასის ქსელს. რაც ადმინისტრატორს აძლევს საკმაო მოქნილობას მიანიჭოს შიდა მისამართები. დიდ ქსელებს შეუძლიათ A კლასის პერსონალური ქსელის გამოყენება, რომელიც იძლევა 16 მილიონამდე პერსონალური (private) მისამართების გამოყენების საშუალებას. საშუალო ზომის ქსელის შემთხვევაში B კლასის პერსონალურ ქსელს შეუძლია გამოიყენოს 65 000- მდე მისამართი. სახლის ან მცირე ზომის ქსელის შემთხვევაში გამოიყენება C კლასის პერსონალურ ქსელს, რომელიც 254-მდე ჰოსტის საშუალებას იძლევა. პერსონალურ მისამართებს იყენებენ ჰოსტები ორგანიზაციის შიგნით, რადგანაც ისინი პირდაპირ არ არიან მიერთებული ინტერნეტთან. Aამიტომაც პერსონალური მისამართების ანალოგიური ნაკრები შეიძლება გამოიყენოს მრავალმა ორგანიზაციამ. პერსონალური მისამართები არ მარშუტირდება ინტერნეტში და ამიტომაც ის სწრაფად იბლოკება ISP მარშრუტიზატორის (Router) მიერ. პერსონალური მისამართების გამოყენება უზრუნველყოფს დაცვის განსაზღვრულ დონეს, რადგანაც ეს მისამართები მხოლოდ ლოკალური ქსელისთვისაა ცნობილი, ხოლო აუთსაიდერებს არ აქვთ მათთან პირდაპირი წვდომა. პერსონალური მისამართები გამოიყენება აგრეთვე მოწყობილობების დიაგნოსტიკური ტესტირებისათვის. ასეთი სახის მისამართი ცნობილია, როგორც უკუკავშირის მისამართი loopback address). A კლასის 127.0.0.0 ქსელი გამოიყენება loopback მისამართებისათვის. Unicast, Broadcast და Multicast მისამართები IP მისამართები იყოფა შემდეგ კატეგორიებად: Unicast, Broadcast დაMulticast მისამართები. ჰოსტი იყენებს Unicast IP მისამართს ერთი-ერთთან კომუნიკაციისას, Broadcast IP მისამართს ერთი-ბევრთან, ხოლო Multicast IP მისამართს ერთი-ყველასთან. Unicast Unicast მისამართი ყველაზე ზოგადი ტიპია IP ქსელისა. პაკეტი Unicast მისამართით დანიშნულია სპეციალური ჰოსტისთვის. მაგალითად შეიძლება მოვიყვანოთ ჰოსტი 192.168.1.5 IP მისამართით (გადამცემი), რომელმაც გააგზავნა მოთხოვნა WEB გვერდზე სერვერისგან IP მისამართისგან 192.168.1.200 (მიმღები). Unicast პაკეტის გადაცემის და მიღების მომენტში მიმღების IP მისამართს შეიცავს IP პაკეტის თავსართი. შესაბამისი მიმღების MAC მისამართი გამოისახება Ethernet frame-ის თავსართი. IP მისამართი და MAC მისამართი კომბინირდება მონაცემების გადასაცემად სპეციალრუი ჰოსტისთვის. Broadcast Broadcast მისამართის შემთხვევაში პაკეტი შეიცავს მიმღების IP მისამართს, რომელიც შეიცავს მხოლოდ ერთიანებს ჰოსტის ნაწილში. ეს ნიშნავს, რომ ყველა ჰოსტს ლოკალურ ქსელში შეუძლია მიიღოს და ნახოს პეკეტები. ქსელური პროტოკოლების უმრავლესობა, როგორიცაა: ARP და DHCP იყენებენ Broadcast –ს. C კლასის ქსელს 192.168.1.0 შესაბამისი სუბნეტ მასკით 255.255.255.0 აქვს Bროადცასტ მისამართი 192.168.1.255. ჰოსტის ნაწილი არის, როგორც ათობითი 255 ასევე ორობითი 11111111 (ყველა ერთიანია). B კლასის ქსელს 172.16.0.0 შესაბამისი Subnet მასკით 255.255.0.0 აქვს Broadcast მისამართი 172.16.255.255. A კლასის ქსელს 10.0.0.0 შესაბამისი Subnet მასკით 255.0.0.0 აქვს Broadcast მისამართი 10.255.255.255. Broadcast მისამართს ქსელური ნაწილისთვის სჭირდება შესაბამისი Broadcast MAC მისამართი Ethernet frame-ში. Ethernet ქსელში Broadcast MAC მისამართი გამოისახება 48 ერთიანით თექვსმეტობითი ფორმით FF-FF-FF-FF-FF Multicast Multicast მისამრთის მეშვეობით გადამცემი პაკეტს გადასცემს მოწყობილობათა ჯგუფს. მოწყობილობებს, რომელიც მიეკუთვნება Multicast ჯგუფს მიენიჭება M MMulticast ჯგუფის IP მისამრთი. Multicast მისამრთის დიაპაზონი შეადგენს 224.0.0.0-დან 239.255.255.255-მდე. ე.ი. Mულტიცასტ მისამრთები გამოსახავენ მისამართების ჯგუფს (ზოგჯერ უწოდებენ ჰოსტის ჯგუფებს), რომლებიც გამოიყენება პაკეტის მიმღები. გადამცემს კი ყოველთვის Multicast მისამრთი გააჩნია. Multicast მისამრთების მაგალითად შეიძლება გამოყენებულ იქნას რემოტე თამაშები, როცა მოთამაშეები თამაშობენ დაშორებულ მანძილზე ერთ და იგვე თამაშს. მეორე მაგალითი შეიძლება იყოს დისტანციური სწავლება ვიდეო კონფერენციით, სადაც ბევრი სტუდენტი შეერთებულია ერთი და იგივე კლასთან. როგორც unicast ან broadcast, ასევე Multicast IP მისამრთები საჭიროებენ შესაბამის MAC მისამართებს ლოკალურ ქსელში ფრეიმების გადასაგზავნად. Multicast MAC მისამრთი სპეციალური სიდიდეა, რომელიც იწყება 01-00-5E (თექვსმეტობითში).